MÉDECINS DU MONDE ULUSLARARASI AĞI'NDAN SURİYE'DEKİ SAĞLIK PROGRAMLARININ SÜRDÜRÜLMESİ İÇİN ACİL EYLEM ÇAĞRISI

Dünya Doktorları/Médecins du Monde (MdM) Uluslararası Ağı ve Mehad, Suriye’ye yönelik fon kesintilerinin, insani yardım aktörlerini hayat kurtaran müdahaleler ile temel sağlık programlarını durdurmak arasında seçim yapmaya zorlama konusunda uyarıyor.

Suriye’de bu yıl, nüfusun %75’inden fazlasını temsil eden 16,7 milyon kişi yardıma ihtiyaç duymaktadır. İnsani yardım aktörleri genellikle bölgedeki tek sağlık hizmeti sağlayıcısı olduğundan, finansmanın azalması sağlık hizmetlerine erişimin ciddi şekilde kısıtlanacağı anlamına gelmektedir. Ruh sağlığı ile cinsel sağlık ve üreme sağlığı müdahaleleri özellikle risk altındadır.

Finansman Açığı

Bu yıl sekizincisi düzenlenen Brüksel Konferansı’nda uluslararası toplum tarafından taahhüt edilen mali destek, Suriye İnsani Müdahale Planı (HRP) için gereken fonun yalnızca %18’ine tekabül ederek önemli ölçüde yetersiz kalmıştır. Sonuç olarak, insani yardım kuruluşları hayat kurtaran operasyonları askıya almak zorunda kalacaktır. Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (OCHA)’ya göre, 2024 yılının ilk döneminin sonuna kadar Suriye İnsani Müdahale Planı’nda belirtilen sağlık ihtiyaçlarının yalnızca %16,3’ü finanse edilmiştir. Son dönemde yaşanan gerilimler, çökmekte olan altyapı ve artan insani ihtiyaçlar göz önüne alındığında, mevcut tablo ve önümüzdeki dönem insani yardım aktörleri açısından endişe verici boyutlara ulaşmıştır. OCHA kısa süre önce, 46’sı hastane olmak üzere bölgedeki yaklaşık 160 sağlık tesisinin, ek finansmanın sağlanamaması halinde faaliyetlerini askıya almak zorunda kalacağını tahmin etmişti. 2024 yılının Ağustos ayı itibarıyla ise bölgede bulunan 350 sağlık tesisinden 200’ü finansman ve fon kesintilerinden etkilenecek.

Sağlık Hizmetleri Üzerindeki Kritik Etki

Finansman açığı, insani yardım aktörlerini ruh sağlığı ve psikososyal destek (RPSD) ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS) gibi diğer kritik yardım programları yerine hayati önem taşıyan müdahalelere öncelik vermeye zorlamaktadır. Kuzeybatı Suriye’de, sağlık hizmetlerini devralacak alternatif bir hükümet hizmet sağlayıcısı veya kapasitesi bulunmamaktadır. Bölge, Suriye’nin geri kalanından izole edilmiş durumda ve sağlık hizmetlerinin sağlanması için tamamen insani yardım kuruluşlarına bağımlı. Dolayısıyla, finansman kesintileri nedeniyle bir tesis kapandığında, faaliyetleri sürdürecek geçici bir hükümet organı bulunmamakta ve toplum temel sağlık hizmetlerinden yoksun kalmaktadır.

Mehad tarafından 2023 yılının Ağustos ayında Kuzeybatı Suriye’de 1.537 kişilik bir nüfus üzerinde yapılan araştırma, intihar düşüncesinin (katılımcıların %22,91’i) özellikle yüksek olduğu İdlib’e bağlı Cisr eş Şuğur bölgesinde ruh sağlığı ve psikolojik sağlığa yönelik ihtiyaçların kritik seviyede olduğunu ortaya koymuştur.

Finansman kesintileri nedeniyle Dünya Doktorları’nın faaliyet gösterdiği Afrin, Harim ve İdlib bölgelerinde sağlık koşulları ciddi şekilde etkilenmiştir. Mayıs 2024’te yayımlanan bir OCHA raporuna göre, Haziran ayı sonu itibariyle 32’si hastane olmak üzere 100’den fazla sağlık tesisi hizmetlerini durdurmak zorunda kalmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de yeterli finansman sağlanmadığı takdirde, Suriye’nin kuzeybatısında faaliyet gösteren sağlık tesislerinin %50’sinin Aralık 2024’e kadar tamamen ya da kısmen kapanabileceğine dair endişelerini dile getirmiştir. Dünya Doktorları’nın en son yayınladığı çok sektörlü ihtiyaç değerlendirme raporuna göre, kuzeybatı Suriye’de topluluk üyelerinin %80’i kuruluşu bölgedeki ana sağlık hizmeti sağlayıcısı olarak tanımlamakta, sadece %3’ü yerel sağlık otoritelerinin halkın sağlık ihtiyaçlarını karşılayabildiğini düşünmektedir. Bu durum, devlet dışı aktörler için finansmanın ne kadar kritik bir öneme sahip olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.

Uluslararası Dünya Doktorları/Médecins du Monde Ağı’nın insani yardım operasyonlarını yürüttüğü bir diğer bölge olan Suriye’nin kuzeydoğusunda, birçok sağlık tesisi büyük ölçüde sivil toplum kuruluşlarının desteğine dayanmakta, yerel sağlık yetkilileri ise bu tesislerin yalnızca %37,8’ini yönetmektedir. Bu destek olmadan, bu merkezler genellikle gerekli kaynaklardan ve personelden yoksundur. OCHA’nın raporuna göre, 2023 yılında neredeyse her beş kişiden biri temel sağlık hizmetlerine erişemediğini bildirmiştir. Buna ek olarak, fiyatları son iki yılda önemli ölçüde artan temel ilaçlarda da ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Sonuç olarak, nüfusun büyük bir kısmının temel sağlık hizmetlerine erişimi yoktur ve bu durum acil finansman ihtiyacını daha da artırmaktadır.

Sahadan Görüşler

Dünya Doktorları’nın Suriye’deki toplumun çoğunluğu için birincil sağlık hizmeti sağlayıcısı olarak hizmet verdiğini ve yeterli finansman sağlanmadığı takdirde bu ihtiyaçları karşılayamama ve pek çok kişinin temel sağlık hizmetlerine erişememe riskiyle karşı karşıya kalacağını vurgulayan Dünya Doktorları Medikal Programlar Yöneticisi Dr. Mohammad Faris, “Uluslararası toplumun bu aciliyetin farkına varması ve desteklerini esirgememesi hayati önem taşımaktadır,” diyor.

Mehad Kuzeybatı Suriye Programları Yöneticisi Osamah Alhoussin ise şunları ekliyor: “Şubat 2023 depreminin ardından artan ilginin ardından, insani durum son derece endişe verici olmaya devam ederken, Kuzeybatı Suriye için kurumsal fonlar hızla eridi. Uluslararası bağışçılardan yeni ve hızlı bir finansman akışı sağlanmadığı takdirde, bu hayati ihtiyaçları karşılayamaz hale geleceğiz.”

Eylem Çağrısı

Dünya Doktorları (Médecins du Monde) ve Mehad, sağlık ihtiyaçlarının karşılanması ve herkesin onurlu bir yaşam sürdürebilmesi için bağış ve fon desteğinin acilen artırılması çağrısında bulunuyor. Her insan, kaliteli sağlık hizmetlerine ulaşabilme, en yüksek fiziksel ve ruhsal sağlık standardına sahip olma hakkına sahiptir. Uluslararası toplum, daha fazla sağlık tesisinin kapanmasını önlemek ve Suriye halkının temel sağlık hizmetlerine erişiminin devamlılığını sağlamak için derhal harekete geçmelidir.

Dünya Doktorları’nın Suriye’deki operasyonları

Uluslararası Dünya Doktorları (Médecins du Monde) Ağı Suriye’deki faaliyetlerine 2008 yılında, çatışmaların başlamasından önce Suriye Arap Kızılayı (SARC) ile ortaklaşa Halep vilayetinde temel sağlık hizmetleri sunarak başlamıştır. Çatışmaların patlak vermesiyle birlikte Uluslararası Dünya Doktorları (Médecins du Monde) Ağı, Suriye nüfusunun ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabilmek için müdahalesini genişletmiştir. Suriye’deki çatışmanın 14 yılı boyunca Médecins du Monde, savaştan zarar görenlere yardım etmek için çok sayıda tıbbi ve insani yardım faaliyetinde bulunmuştur. Çatışmanın karmaşıklığı – çok sayıda aktör, temel hak ve hizmetlere sınırlı erişim, sağlık personeli ve tesislerine doğrudan saldırılar ve büyük ihtiyaçlar – son derecede karmaşık bir sonuç yarattı. Uluslararası Dünya Doktorları/Médecins du Monde Ağı, Suriye’de ve Suriyeli mültecilerin bulunduğu yakın ülkelerde doğrudan veya yerel aktörlerle ortaklıklar yoluyla faaliyetler yürütmektedir.

Mehad, Suriye’deki ve komşu ülkelerdeki savaştan etkilenen toplulukların acil sağlık hizmetlerine erişim ihtiyacına cevap vermek üzere 2011 yılında bir grup doktorun iradesiyle kurulmuş Fransız bir sağlık ve uluslararası dayanışma kuruluşudur. Suriye’de yaklaşık 40 sağlık tesisini yöneten Mehad, şu anda Ukrayna, Filistin ve Yemen gibi diğer çatışma bölgelerinde de faaliyet göstermekte ve yaklaşık 900 sağlık çalışanıyla sahada insani yardım operasyonlarını yürütmektedir.